Ο φόβος να μείνω έγκυος!

Ο φόβος να μείνω έγκυος!

Άρθρο από την Ψυχολόγο, Ψυχοθεραπεύτρια και Ομαδική Αναλύτρια Ήρα Σαρακηνού.

Ο φόβος να μείνω έγκυος δεν είναι πάντα λογικός. Δεν σχετίζεται αναγκαστικά με το αν «είναι η κατάλληλη στιγμή», ούτε με το αν «θέλω παιδί ή όχι». Είναι ένας πιο υπόγειος, πιο περίπλοκος φόβος. Ένα άγγιγμα στο σώμα που δεν εξηγείται εύκολα με λόγια, και μια σκιά στο νου που ξεπερνά την καθημερινότητα.

Συχνά, αυτός ο φόβος δεν περιορίζεται στην ανησυχία και στο άγχος μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.

Αντίθετα, εμφανίζεται ακόμη και όταν υπάρχουν σταθερές σχέσεις, όταν υπάρχει φροντίδα, ή ακόμα και μια αόριστη επιθυμία για μητρότητα. Και όμως, το ενδεχόμενο μιας εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει άγχος, αποστροφή, ή ένα είδος πανικού. Τι είναι αυτό που πραγματικά φοβάμαι;

Η ψυχοθεραπεία μας βοηθά να δούμε βαθύτερα νοήματα. Ο φόβος δεν είναι παρά ένα σύμπτωμα και τα συμπτώματα, στη ψυχανάλυση είναι τρόποι με τους οποίους το ασυνείδητο μιλάει, όταν δεν βρίσκει άλλες διεξόδους. Ο φόβος εγκυμοσύνης μπορεί να είναι μια έκφραση ασυνείδητης σύγκρουσης ανάμεσα στην επιθυμία και στην άμυνα.

Για πολλές γυναίκες, η εγκυμοσύνη σηματοδοτεί την απώλεια του ελέγχου πάνω στο σώμα τους. Μια εσωτερική απειλή, ότι κάτι θα αλλάξει χωρίς τη συναίνεσή τους, χωρίς τη διαχείρισή τους. Δεν τρομάζει  το παιδί, αλλά το γεγονός ότι δεν θα μπορεί  πια να ελέγχει το σώμα της όπως πριν έχω ακούσει απο αναλυόμενη μου. Σαν να της αφαιρούσε κάποιος το προσωπικό της σύνορο.

Αυτός ο φόβος δεν είναι απλώς βιολογικός. Το σώμα, στην ψυχή μας, δεν είναι ουδέτερο, είναι φορτισμένο από μνήμες, συμβολισμούς και σχέσεις. Για πολλές γυναίκες, η εγκυμοσύνη δεν είναι μόνο ένα γεγονός της ζωής, αλλά και μια εισβολή, μια συγχώνευση, ένας κίνδυνος απώλειας του «εγώ».

Άλλες φορές, αυτός ο φόβος αγγίζει κάτι πιο υπαρξιακό: τη μητρότητα ως ρόλο. Τι σημαίνει να είμαι μητέρα; Θα γίνω σαν τη δική μου μητέρα; Θα αντέξω το βάρος του ρόλου αυτού ή θα χαθώ μέσα του;

Μια άλλη γυναίκα, 34 ετών, έλεγε πως δεν θέλει  παιδί, χωρίς όμως να έχει τραυματικές εμπειρίες. Όταν όμως μιλούσε για τη δική της «μαμά», συγκινούνταν: «Έχασε τον εαυτό της. Μόλις γεννηθήκαμε, σταμάτησε να υπάρχει ως άτομο. Ήταν μόνο “η μαμά μας”.» Αυτό που απέφευγε, δεν ήταν το παιδί, αλλά η ταύτιση με μια εικόνα μητέρας που είχε βιώσει ως θυσιαστική, απορροφητική, σχεδόν ακυρωτική για τη γυναίκα που ήταν πριν.

Σε άλλες περιπτώσεις, ο φόβος συνδέεται πιο στενά με τη σεξουαλικότητα. 

Η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα της σεξουαλικής πράξης, και σε κάποιες γυναίκες ιδίως όταν υπάρχουν ντροπές, ενοχές ή άλυτα τραύματα η συγκεκριμένη πράξη είναι ακόμη  πιο  «επικίνδυνη» ψυχικά.

Το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης λειτουργεί σαν τιμωρία, σαν υπενθύμιση ότι υπήρξε «κάτι απαγορευμένο» ή «παραβατικό». Το άγχος δεν γεννιέται τότε από την ίδια την εγκυμοσύνη, αλλά από την ενεργοποίηση μιας παλιάς, εσωτερικής ενοχής γύρω από το δικαίωμα στην επιθυμία και στην ικανοποίηση.

Σε κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις, ο φόβος μπορεί να σημαίνει κάτι διαφορετικό. Και όμως, κάτι κοινό υπάρχει σε όλες: η εγκυμοσύνη δεν είναι απλώς βιολογία, είναι ψυχικό φαινόμενο. Έρχεται να αγγίξει την εικόνα του εαυτού, τη σχέση με τη μητέρα, τη σεξουαλικότητα, την ευθύνη, την ενήλικη ταυτότητα. Και αυτά τα ζητήματα δεν λύνονται με τη λογική. Ανοίγονται σιγά-σιγά μέσα σε μια θεραπευτική σχέση, με ειλικρίνεια και χώρο για το ασυνείδητο.

Τέλος, δεν είναι λίγες οι φορές που ο φόβος κρύβει από πίσω του... μια επιθυμία. Όχι πάντα συνειδητή, ούτε αναγκαστικά για παιδί. Ίσως για εγγύτητα, για δημιουργία, για αλλαγή. Αλλά όταν ο ψυχισμός δεν νιώθει ασφαλής, η επιθυμία αυτή δεν μπορεί να εκφραστεί. Και τότε εμφανίζεται ως φόβος — για να προστατέψει, αλλά και να φανερώσει. Είναι ένας τρόπος του ασυνειδήτου να πει: «Δεν είμαι έτοιμη ακόμη», ή ίσως: «Δεν ξέρω ποια θέλω να είμαι».

Ο φόβος να μείνω έγκυος, λοιπόν, δεν είναι αδυναμία. Είναι μήνυμα. Κάτι που ζητά να ακουστεί. Δεν χρειάζεται να εξαφανιστεί, αλλά να κατανοηθεί. Να του δώσουμε χώρο, χωρίς ντροπή και χωρίς βιασύνη. Γιατί πίσω του ίσως κρύβεται κάτι που έχει ανάγκη όχι απαραίτητα να γεννηθεί ως παιδί, αλλά ως συνείδηση. Ως σχέση με τον εαυτό. Ως απάντηση στο ερώτημα: Ποια είμαι, και τι επιτρέπω να γεννηθεί μέσα μου!