ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ κ. ΤΕΣΥ ΜΠΑΙΛΑ για το βιβλίο της «ΛΕΓΕ ΜΕ ΙΣΜΑΗΛ» από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

 Καλημέρα σας, σήμερα στο BEAUTY DAYS WITH A BOOK φιλοξενούμε τη συγγραφέα κ. ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ με το νέο βιβλίο της  «ΛΕΓΕ ΜΕ ΙΣΜΑΗΛ» από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

1)    Κα ΜΠΑΪΛΑ, πέρασαν σχεδόν 3 χρόνια από το τελευταίο σας βιβλίο «Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές» και είμαστε πάλι εδώ, να μιλήσουμε για το νέο βιβλίο σας «ΛΕΓΕ ΜΕ ΙΣΜΑΗΛ». Συστήστε μας με λίγα λόγια το βιβλίο σας.

- Όταν άρχισα να γράφω το Λέγε με Ισμαήλσκέφτηκα να γράψω ένα βιβλίο που χρονικάθα εκτεινόταν ανάμεσα στα χρόνια 1955-1964, την εποχή δηλαδή που κορυφώθηκε ο διωγμός του ρωμαίικου στοιχείου από την Κωνσταντινούπολη, ο οποίος είχε ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν. Πολύ σύντομα εμφανίστηκε στη σκέψη μου ο Ισμαήλ, ο Τούρκος κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου. Κι αυτό έγινε όταν αναζητώντας στοιχεία για το βιβλίο έφτασα μοιραία στο 1923, την εποχή της Συνθήκης της Λωζάνης και στις ανταλλαγές των πληθυσμών που επακολούθησαν. Τότε είδα μπροστά μου να εκτυλίσσεται η Ιστορία τόσο των Ελλήνων όσο και των 500000 Τούρκων που αναγκάστηκαν κι αυτοί να ξεριζωθούν από τον τόπο όπου ζούσαν και να γυρίσουν στην Τουρκία, σε μια πατρίδα που δεν ήξεραν και μοιραία δεν ένιωθαν δική τους, αφήνοντας πίσω τους αντίστοιχα όλη την έως εκείνη τη στιγμή ζωή τους. Κατάλαβα λοιπόν πόσα κοινά μοιράζονταν οι δυο λαοί, Έλληνες και Τούρκοι και πως η Πόλη δεν ήταν ένας τόπος που τους χώριζε αλλά ένας τόπος που συνένωνε τους δυο αυτούς λαούς. Αποφάσισα λοιπόν να επικεντρωθώ σε μια ελληνική γειτονιά, στο Πέρα και να εστιάσω στη ζωή των απλών καθημερινών ανθρώπων,  Έλληνες και Τούρκοι, Αρμένιοι και λεβαντίνοι, το τι ήταν κανείς, δεν έχει σημασία. Αυτό που ήθελα ήταν μέσα από τις προσωπικές ιστορίες αυτών των ανθρώπων να φανεί η αρμονική τους συνύπαρξη. Να ανασυσταθεί εκείνη η εποχή όσο καλύτερα γίνεται και να αναδειχθεί η φιλία, η ανθρωπιά, η κοινωνική συνεργασία των λαών. Οι ήρωες αυτού του βιβλίου είναι αρκετοί. Ανάμεσά τους ο καλόκαρδος Ισμαήλ με τον καφενέ του, ο μοναχικός Ισίδωρος χωμένος στη σκόνη των βιβλίων του, η λάγνα Αϊσέ που φεύγει αφήνοντας πίσω της ένα παιδί, η αρχόντισσα Καλλιάνθη που ζει απομονωμένη σε μια γειτονιά του Πέρα με τον Σοπέν, τον γάτο της και την ψυχοκόρη της, ο Ναντίρ που ορέγεται την Ασλίβ και φτάνει στα άκρα μαζί της, η Εσίν που θα αλλάξει τη μοίρα της και η γριά Γιασεμώ με τον Γιουσούφ, τον αδέσποτο σκύλο που μαζεύει και έχει μοναδική της συντροφιά είναι οι άνθρωποι που τριγυρίζουν στα σοκάκια της Πόλης, στους καφενέδες και στα χαμάμ, στα πορνεία, στη θάλασσα του Βοσπόρου και στις μνήμες των πατρίδων που κάποτε χάθηκαν. Και μέσα από τις προσωπικές ιστορίες αυτών των ανθρώπων, οι οποίες περιπλέκονται, να γνωρίσουμε τι συνέβη και με ποιο τρόπο η μεγάλη Ιστορία επηρέασε τη ζωή των ανθρώπων, τις μικρές καθημερινές ιστορίες της κοινωνίας, αγγίζοντας τη μεγάλη καταστροφή των Σεπτεμβριανών και τις ανελέητες απελάσεις των Ελλήνων το 1964.

 

2) Πότε ξεκινήσατε να το γράφετε και πόσο καιρό σας πήρε για να το τελειώσετε;

- Το Λέγε με Ισμαήλ ξεκίνησε να σχηματίζεται ως ιδέα μέσα μου το 2019, όταν είχα την ευκαιρία να πάρω μέρος στο Διεθνές Συνέδριο Λογοτεχνίας με θέμα τον Αντώνη Σαμαράκη που διοργανώθηκε στην Πόλη, προσκαλεσμένη του Ζωγράφειου Λυκείου, των Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη και της Ελένης Σαμαράκη. Είχα έτσι την ευκαιρία να περιηγηθώ στην Πόλη, να γνωρίσω καλύτερα την περιοχή να μιλήσω με τους ανθρώπους εκεί οι οποίοι συγκροτούν το ρωμαίικο στοιχείο και να ακούσω ιστορίες ανθρώπων που δεν έχει σημασία αν ήταν Έλληνες, Τούρκοι ή οτιδήποτε άλλο, ήταν άνθρωποι που μοιράζονταν μεταξύ τους κοινούς τόπους πολιτισμού, ήθη, έθιμα, νοοτροπίες, ιστορικές αποφάσεις και ξεριζωμούς. Και κατάλαβα ότι οι δύο λαοί, Έλληνες και Τούρκοι είχαν εν τέλει περισσότερα πράγματα να τους ενώνουν παρά να τους χωρίζουν. Έτσι επιστρέφοντας άρχισα να ερευνώ παλαιά αρχεία, εφημερίδες, να διαβάζω βιβλία της εποχής, Ελλήνων και Τούρκων, για να μπορέσω να δω την Πόλη αυτή τόσο μέσα από τα μάτια των Ελλήνων όσο και των Τούρκων. Και σιγά σιγά προχώρησα στη συγγραφή του βιβλίου. Όλη αυτή η διεργασία κράτησε συνολικά 2,5 χρόνια.

3) Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης του βιβλίου σας?

-Μα η ίδια η Πόλη. Η Πόλη των Πόλεων. Ένας τόπος με πολύ σημαντικό ιστορικό υπόβαθρο, μια πόλη γεμάτη αντιφάσεις που την καθιστούν εξαιρετικά γοητευτική. Τόπος πολυφυλετικού πολιτισμικού συγκερασμού που αποπνέει μελαγχολία και ομορφιά. Η Πόλη των αναμνήσεων και των μιναρέδων, της ομίχλης και του Βοσπόρου, των γλάρων και του ιστορικού γίγνεσθαι, της Μαρίας Ιορδανίδου, πάντα θα αντηχεί στα αυτιά μας η φωνή της Λωξάντρας, αλλά και του Ορχάν Παμούκ, του Βυζαντινού Παρελθόντος και του σημερινού Τουρκικού στοιχείου. Με την ανατολίτικη γοητεία χωμένη στη δυτική αγκαλιά ενός κόσμου που συνεχώς αλλάζει.

4)Πως αποφασίσατε τον τίτλο του βιβλίου, υπήρξε κάποιος άλλος που απορρίφθηκε?

- Στην αρχή είχα σκεφτεί το βιβλίο να έχει τον τίτλο Στην άλλη πλευρά της θάλασσας, αρχίζοντας όμως τη συγγραφή του σκέφτηκα πως ο Ισμαήλ, ο καλοκάγαθοςΤούρκος καφετζής του βιβλίου, έπαιρνε όλο και περισσότερο την αφηγηματική σκυτάλη και τότε αποφάσισα να δώσω τον τίτλο Λέγε με Ισμαήλ, δανειζόμενη την εμβληματική πρώτη φράση του Μόμπι Ντικ, του Χέρμαν Μέλβιλ, ενός βιβλίου που περιγράφει με αριστοτεχνικό τρόπο τη μεγάλη περιπέτεια της ζωής. Μια περιπέτεια σαν αυτή που καλούνται να ζήσουν οι ήρωες του δικού μου βιβλίου. Έκτοτε δεν τέθηκε ξανά θέμα τίτλου για το συγκεκριμένο βιβλίο.

5)Πιστεύετε ότι το ελληνικό αναγνωστικό κοινό αυξάνεται χρόνο με το χρόνο? Πιστεύετε ότι η περιπέτεια της πανδημίας που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια έφερε τον κόσμο πιο κοντά στα βιβλία;

-Για να πω την αλήθεια πιστεύω ότι ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε συνθήκες οι άνθρωποι που είναι αφοσιωμένοι αναγνώστες θα αγοράσουν βιβλία έτσι κι αλλιώς. Δυστυχώς αυτό το αναγνωστικό κοινό είναι περιορισμένο στον ελληνικό χώρο, παρ’ όλα αυτά πρόκειται για αναγνώστες που δεν περιμένουν να συμβεί κάτι ιδιαίτερο για να διαβάσουν ένα βιβλίο.Τους έχει γίνει συνήθεια ζωής.Μπορεί, πράγματι, κατά την περίοδο της πανδημίας να σημειώθηκε μια αύξηση στις πωλήσεις των βιβλίων και αυτό είναι ένα πολύ ενθαρρυντικό στοιχείο, όμως καλό θα ήταν αυτή η τάση να αυξάνεται σταθερά κάθε χρόνο και όχι να σημειώνεται μόνο σε περιόδους κρίσης.

6)Γιατί πιστεύετε πως πρέπει να διαβάζουμε βιβλία;

- Θα σας απαντήσω με ένα απόσπασμα του βιβλίου:

«[…]βλέπω ένα χιονισμένο πρωινό στον Βόσπορο, κοιτάζω τους γλάρους όταν πετούν και κρώζουν πεινασμένοι πάνω από τους στρογγυλούς τρούλους και τους μιναρέδες, τον ουρανό όταν βραδιάζει, νιώθω τις μυρωδιές μιας ανθισμένης νεραντζιάς, έχεις προσέξει πώς μυρίζουν τα άτιμα τούτα τα δέντρα την άνοιξη; ή πώς μοσχοβολά λίγο φρέσκο γλυκό περγαμόντο όταν το σερβίρεις δίπλα στον ζεστό καφέ; Ακούω τον ήχο της θάλασσας ή το πέταγμα μιας πεταλούδας, κι όλα αυτά παίρνουν τεράστιες διαστάσεις μέσα μου. Επειδή σκέφτομαι πως υπάρχουν στη ζωή για να την κάνουν πιο όμορφη. Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι μπορώ να τα βλέπω, να τα ακούω, να τα αισθάνομαι. Να μην περνάω από δίπλα τους αδιάφορα. Χωρίς τα βιβλία και το διάβασμα δε θα τα κατάφερνα. Ανυποψίαστος θα περνούσα ανάμεσα από πολλές ομορφιές και τα μάτια μου δε θα τις αντίκριζαν. Αυτό πιστεύω. […] Επειδή τα βιβλία σε κάνουν να δεις την ομορφιά του ορίζοντα, των χρωμάτων, των εικόνων· ημερεύουν την ψυχή σου και σε κάνουν καλύτερο άνθρωπο».

Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει να διαβάζουμε βιβλία. Επειδή τα βιβλία μαθαίνουν την ψυχή μας να βλέπει γύρω μας πέρα από αυτό που βλέπουν τα μάτια μας.

7.Ποιο νομίζετε ότι θα είναι το μέλλον του ελληνικού βιβλίου τα επόμενα χρόνια;

-Το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδίσει η ελληνική λογοτεχνία στο μέλλον είναι η εξωστρέφειά της. Να μπορέσει να διαδοθεί ευρέως και όχι μόνο μέσω μεμονωμένων περιστατικών στις αγορές του εξωτερικού. Κι αυτό το στοίχημα για να το κερδίσει χρειάζονται ριζικές αλλαγές στον σχεδιασμό της πολιτικής του βιβλίου, στη θεματολογία που επιλέγουν οι συγγραφείς, στον τρόπο γραφής ενός βιβλίου. Για να μπορέσει το ελληνικό βιβλίο να γίνει ο πρεσβευτής του πολιτισμού μας στους άλλους λαούς και να πάρει τη θέση που του αξίζει στην παγκόσμια λογοτεχνία.

Στο πλαίσιο αυτό ιδρύσαμε πριν από ένα χρόνο επισήμως το Σωματείο PEN Greece, το ελληνικό παράρτημα του PEN International, με σκοπό αφενός την προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό και αφετέρου την ελευθερία της έκφρασης. Ήδη έχουμε ξεκινήσει μια σειρά δράσεων που κατευθύνονται προς την εξωστρέφεια της ελληνικής λογοτεχνίας και είμαστε πολύ χαρούμενοι γι’ αυτό και πολύ αισιόδοξοι για τη συνέχεια.

8)Αν έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα στο έντυπο ή στο ηλεκτρονικό βιβλίο, εσείς ποιο θα επιλέγατε;

-        Το έντυπο. Το βιβλίο ως αντικείμενο είναι κι ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα. Ένα αντικείμενο πολιτισμού κι όσοι μεγάλωσαν ανακαλύπτοντας τον ήχο που κάνουν οι σελίδες του, τη μυρωδιά τους, την εντύπωση του εξωφύλλου, δύσκολα θα περάσουν στην ηλεκτρονική μορφή. Αναμφίβολα, θα διαβάσω κάτι που με ενδιαφέρει αν υπάρχει μόνο ηλεκτρονικά αλλά σίγουρα δε θα επιλέξω σε καμιά περίπτωση την ηλεκτρονική του μορφή.

9)Πείτε μας τι διαβάζετε αυτό τον καιρό και αν υπάρχουν αγαπημένα βιβλία στη βιβλιοθήκη σας, που δε θα τα δανείζατε σε κανέναν και γιατί;

- Διαβάζω πάντα κάποιο βιβλίο. Αυτή την περίοδο μόλις τέλειωσα το μυθιστόρημα Το δέντρο με τις φωλιές της Ελένης Πριοβόλου, μια βαθιά ανθρώπινη ιστορία με πολιτικές προεκτάσεις που προσεγγίζει το μεταναστευτικό και προσφυγικό κίνημα που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια με έναν πολύ ιδιαίτερο και συμβολικό τρόπο.

Αγαπημένα βιβλία έχω πολλά και η αλήθεια είναι ότι δεν μου αρέσει να δανείζω τα βιβλία μου γιατί πολλές φορές είχα επώδυνες απώλειες. Δανείζω μόνο εκεί όπου ξέρω ότι δεν θα υποστεί φθορά κάποιο βιβλίο μου και έχω το θάρρος να το ζητήσω πίσω σε εύλογο χρονικό διάστημα. Σίγουρα όμως δε θα δάνειζα ποτέ τα βιβλία του Οδυσσέα Ελύτη που έχω. Βιβλία που άλλαξαν τη ζωή και τη σκέψη μου.

10)Θα ήθελα να μας πείτε μερικά πράγματα για εσάς, για να σας γνωρίσουμε καλύτερα. Μιλήστε μας για τα μελλοντικά σας σχέδια, τι καινούργιο ετοιμάζετε;

-  Αγαπώ πολύ τη θάλασσα, μεγάλωσα ταξιδεύοντας, τη λάτρεψα ακόμα περισσότερο διαβάζοντας. Ίσως αυτό είναι το μόνο στοιχείο που καθόρισε την προσωπικότητά μου. Όσο για τα μελλοντικά μου σχέδια, μου αρέσει να προετοιμάζω καλά το θέμα με το οποίο θα ασχοληθώ και αυτό χρειάζεται αρκετό χρόνο κάθε φορά. Οπότε, θα σας πω μόνο ότι έχω μια ιδέα για νέο βιβλίο αλλά ακόμα είναι πολύ νωρίς να μιλήσω περισσότερο γι’ αυτό. Το βέβαιο είναι ότι θα κινείται και πάλι στη σφαίρα της ιστορικής και κοινωνικής θεματολογίας.

Τελειώνοντας με τις ερωτήσεις θα ήθελα να ευχαριστήσω για ακόμη μια φορά και θα ήθελα να μας πείτε που και πως μπορούμε να βρούμε εσάς και το βιβλίο σας.

- Να σας ευχαριστήσω κι εγώ με τη σειρά μου για την ουσιαστική μας συζήτηση και να σας ευχηθώ καλές γιορτές. Όσο για το Λέγε με Ισμαήλ, κυκλοφορεί από τις εκδ. ΨΥΧΟΓΙΟΣ και μπορεί κανείς πολύ εύκολα να το βρει σε όλα τα βιβλιοπωλεία ή να το παραγγείλει απευθείας από την ιστοσελίδα του εκδοτικού οίκου.

 

 

ΛΕΓΕ ΜΕ ΙΣΜΑΗΛ
ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ - PSICHOGIOS PUBLICATIONS

Πέρα 1955-1964. Μια ελληνική γειτονιά στην καρδιά της Πόλης, εκεί όπου Έλληνες και Οθωμανοί συνυπάρχουν αρμονικά, ονειρεύονται, αγαπούν, ερωτεύονται και αναπτύσσουν ισχυρούς δεσμούς φιλίας. Ανάμεσά τους ο καλόκαρδος Ισμαήλ με τον καφενέ του, ο μοναχικός Ισίδωρος χωμένος στη σκόνη των βιβλίων του, η λάγνα Αϊσέ που φεύγει αφήνοντας πίσω της ένα παιδί, η αρχόντισσα Καλλιάνθη, ο Ναντίρ που ορέγεται την Ασλίβ, η Εσίν που θα αλλάξει τη μοίρα της και η γριά Γιασεμώ με τον Γιουσούφ σχηματίζουν έναν θίασο που περιφέρεται στα σοκάκια της Πόλης, στους καφενέδες και στα χαμάμ, στα πορνεία, στη θάλασσα του Βοσπόρου και στις μνήμες των πατρίδων που κάποτε χάθηκαν ή ανταλλάχτηκαν. Κι ενώ αισθάνεται κανείς πως οι άνθρωποι συνεχίζουν να συμβιώνουν αρμονικά στο πολυφυλετικό σκηνικό της Πόλης, τα σύννεφα του εθνικισμού μαζεύονται στον ορίζοντα. Τα Σεπτεμβριανά αλλά και οι απελάσεις του ’64 θα αλλάξουν τη ζωή των ηρώων και της Πόλης για πάντα.
Μια ιστορία για μια ολόκληρη εποχή, τυλιγμένη σε καπνούς και αρώματα της Ανατολής, και για έναν κοσμοπολιτισμό που σβήνει. Ένα μυθιστόρημα για τα πάθη των ανθρώπων στα γρανάζια της Ιστορίας, ένα κείμενο για τη δύναμη της αγάπης και της ανθρωπιάς που αντέχουν στον χρόνο.