Καλημέρα σας, σήμερα στο BEAUTY DAYS WITH A BOOK φιλοξενούμε το συγγραφέα κ. ΜΕΡΕΝΤΙΤΗ ΝΙΚΟΛΑΟ για το βιβλίο του ΑΥΓΟΥΣΤΙΑΤΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΜΟΝΑΣΤΩΝ από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ
Κύριε Μερεντίτη, πώς προέκυψε ο τίτλος «Αυγουστιἀτικη Λέσχη
Μοναστών»; Τι συμβολίζει αυτή η λέσχη;
Αρχική σύλληψη υπήρξε η ανάγκη να δηλωθεί από τον τίτλο πως οι
ιστορίες αυτές και, κατ’ επέκταση οι ήρωές τους, συνομιλούν αθέατα λόγω
των κοινών μοτίβων που συνέχουν τις ζωές τους και τα οποία με
διαφορετικά εργαλεία σε κάθε φάση ζωής διαπραγματεύονται. Συνεπώς, ο
όρος «λέσχη» κρίθηκε κατάλληλος για να υπογραμμίσει αυτήν την
υποδόρια σύνδεση. Ο χρόνος που λαμβάνουν χώρα οι ιστορίες
ξεκαθαρίζεται πως είναι ο Αύγουστος. Χρόνος μεταιχμιακός, όπως και η
φάση ζωής στην οποία βρίσκεται ο κάθε ήρωας και καλείται να
διαχειριστεί. Πέραν, όμως, αυτού του περιορισμού δεν υπάρχει σαφής
ένδειξη σχετικά με τη χρονολογική ακρίβεια της κάθε ιστορίας. Αυτό μαζί
με το άπλωμα των μοτίβων σε διάφορες περιοχές του χάρτη, έρχεται να
τονίσει το καθολικό των θεματικών. Ο «μοναστής», τώρα, είναι λέξη
φτιαχτή. Παραπέμπει στον μοναχό, ο οποίος ετυμολογικά σχετίζεται με
τον μονάχο, τον μόνο, τη μοναξιά. Και οι ήρωες είναι αρκετά
περιχαρακωμένοι στον εαυτό τους. Αναδιπλωμένοι στην ύπαρξή τους.
Αυτό δε στηλιτεύεται, αλλά είναι άξιο παρατήρησης και σκέψης. Ο
«μοναστής»παραπέμπει, όμως, και στη βαθιά εσωτερικότητα, τον στωικό
και «ασκητικό» βίο που βιώνουν, κυρίως, στα άστεα. Οπότε, ως έναν
βαθμό το λογοπαίγνιο «μόνος + αστός», ίσως επιχειρεί κι έναν σχολιασμό
στην απομόνωση του σύγχρονου αστικού τρόπου ζωής. Όλοι αυτοί,
συνεπώς, αποτελούν μία «λέσχη» και το παράδοξο είναι πως καθένας
«μοναστής» από τη μεριά του, συγκροτούν μία ολότητα, μία αλληλέγγυα
ομάδα. Αθέατα, όμως, κι αυτό, καθώς είναι άγνωστοι μεταξύ τους.
Άγνωστοι, ακόμα και αν στο σύνολό τους θα μπορούσαν να συγκροτήσουν
μία ενιαία οντότητα και να αποτελέσουν από κοινού ένα σχόλιο στην
οντογένεση του ανθρώπου, γενικά, και του άνδρα, ειδικά.
Από τη βιογραφία σας γνωρίζουμε ότι σπουδάσατε Κλασική Φιλολογία
και ασχολείστε με την Ειδική Αγωγή. Με ποιον τρόπο αυτή η
επιστημονική και επαγγελματική σας εμπειρία διαμορφώνει τη γραφή
σας και ειδικότερα το συγκεκριμένο βιβλίο;
Αρχικά, για λόγους επιστημολογικούς, θα ήθελα να επισημάνω πως
ασχολούμαι με την Ειδική Εκπαίδευση. Επιλέγεται ο συγκεκριμένος όρος,
αντί της «Αγωγής», ακριβώς για να υπογραμμιστεί η εκπαίδευση των
μαθητών ως θεσμός πολιτικός και κοινωνικός. Αντιθέτως, ο όρος «Αγωγή»
απηχεί αντιλήψεις που σχετίζονται με τη βλάβη και την οργανικότητα
μόνο, απεμπολώντας τον κοινωνικό-πολιτικό παράγοντα κι εξετάζοντας
τον μαθητή μονομερώς. Ξέρω πως η συνήθης ορολογία είναι «Ειδική
Αγωγή», ωστόσο, θα μου επιτρέψετε να την αναθεωρήσω στο πλαίσιο της
συνέντευξης.
Οι σπουδές στην Κλασική Φιλολογία, λοιπόν, ως προέκταση της ήδη
αγάπης μου για τη λογοτεχνία και τους κλασικούς, οπωσδήποτε
επηρέασαν τη λυρικότητα, τη στοχαστικότητα και την ανάγκη
ψυχοδιφικής αναζήτησης που έχουν τα διηγήματα κι, άρα, εγώ ο ίδιος.
Επηρέασαν και τη γραφή ως προς τα μοτίβα, τα λογοτεχνικά μέσα και τον
διάλογο με έργα γνωστά κι άγνωστα που ανοίγεται στο πλαίσιο
φιλοσοφικών στοχασμών. Ο τομέας της Ειδικής Εκπαίδευσης, η
επαγγελματική μου δραστηριότητα, δηλαδή, θα έλεγα πως με έφερε πιο
κοντά στις κοινωνικές ανάγκες των ανθρώπων, στην ανάγκη να
αναδειχτούν ζητήματα ψυχικής υγείας και στην καλύτερη γνώση αυτών.
Ήταν πρόκληση να μετουσιώσω σε λογοτεχνικό ύφος ζητήματα που ο
κλάδος τα μεταχειρίζεται περισσότερο τεχνοκρατικά, αγνοώντας πολλές
φορές επιδεικτικά τον κοινωνικό παράγοντα, ξεγυμνώνοντάς τα και
βλέποντας απλά το σύμπτωμα. Κάτι που επιχείρησα να ανατρέψω στη
γραφή, αν και πάλι οι ήρωες φαντάζουν α-κοινωνικοί. Απομονωμένοι,
δηλαδή, από το κοινωνικό γίγνεσθαι, κάτι που, δυστυχώς, απηχεί και την
κυρίαρχη τάξη πραγμάτων. Ωστόσο, όπως φαίνεται και από τη διάρθρωση
του έργου, υπάρχει μία διαμάχη μεταξύ του καλλιτεχνικού και του
επιστημονικού: λογοτεχνικά κείμενα, ταχτοποιημένα σε κεφάλαια σαν
επιστημονική γραμματεία. Αλλά αυτό με αντιπροσωπεύει γιατί, κάπως
έτσι, είναι αλήθεια σκέφτομαι κι επεξεργάζομαι τα πράγματα γενικότερα.
Οπότε, οι σπουδές έδωσαν το καλούπι και η ειδίκευση τη γέμιση, για να
συνοψίσω.
Ποιες είναι οι βασικές θεματικές που διερευνάτε στη συλλογή, η
μοναχική ζωή; η εσωτερική αναζήτηση; η κοινωνική απομόνωση;
Οι βασικές θεματικές είναι η μετάβαση, η απώλεια, η διαχείριση και η
ταυτότητα. Ίσως όλες αυτές οι θεματικές να συνοψίζονται και με τον όρο
«αλλαγή». Οι αιτίες και ο τρόπος που διαχειρίζονται οι ήρωες αυτές τις
θεματικές, με διαφορετικό τρόπο κι ένταση σε κάθε φάση ζωής και σε
συνδυασμό με τις αναδυόμενες δυσκολίες της νέας περιόδου, τους
οδηγούν στην προσωπική περιχαράκωση. Οπότε βιώνουν μια
μοναχικότητα. Αλλά όχι πάντα. Και, σίγουρα, άλλο η μοναχικότητα και
άλλο η μοναξιά. Καθώς μοναξιά δε βιώνουν πάντα. Κι έχουν κι αναζητούν
τον περίγυρο. Αλλά έχουν ανάγκη την εσωτερική αναζήτηση και η
απομόνωση πολλές φορές είναι επιθυμητή κι άλλες φορές επιβάλλεται. Η
μοναξιά είναι κατάσταση, ενώ η μοναχικότητα ανάγκη. Όπως θα
παρατηρήσει ο αναγνώστης, όμως, στην οντογένεση, όσο περνούν οι
ιστορίες και οι ήρωες ωριμάζουν, ωριμάζουν και οι μηχανισμοί και τα
εργαλεία με τα οποία αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους. Όπως
συμβαίνει –ή θα θέλαμε να συμβαίνει- και στη ζωή. Με αυτή τη λογική,
τοποθετήθηκαν και οι νόμοι της μαρξιστικής διαλεκτικής, η παρουσίαση
των οποίων είναι καθαρά συμβατική, γιατί εκείνοι στην κοινωνία και τη
φύση δεν απαντώνται έτσι παραταγμένοι, αλλά αλληλοδιαπλέκονται.
Το έργο φαίνεται ότι κινείται στο «μεταίχμιο» μεταξύ εσωτερικού
κόσμου και εξωτερικής πραγματικότητας. Μπορείτε να μας πείτε πώς
επιλέξατε αυτό το «μεταίχμιο» ως σκηνικό/διάσταση της αφήγησης;
Τα μοτίβα των ιστοριών έχουν βάθος και ανάλυση. Διατρέχονται από υφές
στοχαστικές, υπαρξιακές, φιλοσοφικές. Δεν είναι απλά. Αντιθέτως, η
πλοκή των ιστοριών –στα περιορισμένα όρια της φόρμας του διηγήματος
πάντα- είναι αρκετά απλή. Καθημερινές ιστορίες από καθημερινούς
ανθρώπους. Κι αυτό, ακριβώς, είναι το σημείο που αξίζει να σταθεί κανείς:
τον πλούτο, το περίπλοκο και το δυσεπίλυτο που καμιά φορά κρύβεται
πίσω από μια φράση, μια χειρονομία, ένα βλέμμα φευγαλέο. Με την
τριτοπρόσωπη αφήγηση, τον διηγητή παντογνώστη, επιχειρείται ο
αναγνώστης να γίνει θεατής αυτής της αντίθεσης, η οποία, όμως, δεν
αποτελεί εξαίρεση αλλά τον κανόνα του καθημερινού κοινωνικού
ζυμώματος. Τι πραγματικά ξέρουμε για τον άλλον;
Οι χαρακτήρες σας, πόσο «αυθεντικοί» είναι; Αντλούνται από
εμπειρίες ζωής ή συντίθενται ως λογοτεχνικά πλάσματα;
Ενδιαφέρουσα ερώτηση κι ερώτηση παγίδα συνάμα. Και το ένα και το
άλλο θα έλεγα. Όλοι οι χαρακτήρες είναι και δεν είναι αληθινοί, είναι και
δεν είναι πλασματικοί. Αλλά σίγουρα είναι αυθεντικοί, γιατί αυθεντικά
είναι αυτά που τους απασχολούν. Δεν υπάρχει απόλυτη ταύτιση. Αλλά,
μια φορά, γεννήματα δικά μου και των σχέσεών μου είναι. Συνεπώς, το
λιγότερο που υπάρχει είναι κατανόηση κι ενσυναίσθηση. Αν δεν τους
κατανοούσα πώς θα επιχειρούσα να γράψω για αυτούς; Ορισμένοι
αντλούνται πιο άμεσα από εμπειρίες ζωής δικές μου και του κύκλου μου κι
άλλοι έχουν μεγαλύτερη απόσταση. Όλοι, όμως, με την ιστορία τους
έρχονται να φιλτράρουν καταστάσεις που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο
έχουν βιωθεί. Όχι ρεαλιστικά πάντα. Μπορεί σαν προβληματισμοί, φόβοι,
ανησυχίες, έγνοιες γενικά για ζητήματα υπαρκτά ή επερχόμενα.
Ποιο είναι το πιο «δύσκολο» στοιχείο που αντιμετωπίσατε στην
συγγραφή αυτού του βιβλίου; (δομή, θεματική, γλώσσα)
Με κίνδυνο να παρεξηγηθώ θα πω, πραγματικά, ταπεινά και μετρημένα:
τίποτα. Η συγγραφή προήλθε πολύ φυσικά και πηγαία. Δεν έγραψα κάτι
πέρα κι έξω από εμένα. Καταπιάστηκα με ζητήματα που με αφορούσαν
και οι πλοκές ήρθαν να πλαισιώσουν οργανικά αυτές τις θεματικές. Οπότε,
η συγγραφή της συλλογής προέκυψε αρκετά αβίαστα και απετέλεσε μία
πραγματικά δημιουργική, παραγωγική, αποσυμπιεστική διαδικασία.
Παράλληλα, να μοιραστώ πως η συγγραφή δεν έγινε με τη σειρά που
παρουσιάζονται τα διηγήματα στη συλλογή και σε καμία περίπτωση η
παραγωγή τους δεν έγινε με το πλάνο να συγκροτήσουν συλλογή. Στην
πορεία συνειδητοποίησα πως υπήρχαν θεματικές και μοτίβα που συνείχαν
τις ιστορίες και η χρονολογική ηλικία των ηρώων, εφόσον τα προβλήματα
που αντιμετωπίζουν απαντώνται σε διαφορετικές φάσεις ζωής, προέκυψε
και αυτή φυσικά και απροσχεδίαστα. Ίσως ενίοτε να είχα στην άκρη του
μυαλού μου να μη φορτώσω τη γλώσσα πολύ και γίνει μελοδραματικό το
ύφος, αλλά οι ήρωες με αποθάρρυναν από κάτι τέτοιο. Γιατί εκείνοι δε
σκέπτονται απαραίτητα ούτε εκφράζονται με αυτόν τον τρόπο. Και στα
σημεία που αποτραβιέμαι εγώ, το κείμενο είναι δικό τους. Λένε οι ίδιοι
την ιστορία τους με άλλο ύφος. Τα μετά τις συγγραφής είναι τα
«δύσκολα». χαχαχαχα
Αν θα επιλέγατε ένα μόνο διήγημα από τη συλλογή που να
ενσωματώνει το πνεύμα ολόκληρου του βιβλίου, ποιο θα ήταν και γιατί;
Υπέροχη ερώτηση. Φυσικά θα μπορούσε να δοθεί απάντηση, αλλά θα μου
επιτρέψετε να μην το κάνω. Ο πρώτος λόγος είναι κλισέ, αλλά είναι πέρα
για πέρα αληθινός: όλα τα διηγήματα στο ζύγι είναι ίσα. Η συλλογή θα
ήταν ελλιπής έστω κι ένα, μισό, να έλειπε. Ο άλλος είναι πρακτικός: δε θα
ήθελα να επηρεάσω τον αναγνώστη και να κατευθύνω τη δική του
προτίμηση κι εστίαση.
Τι επιθυμείτε να μείνει στον αναγνώστη αφού κλείσει το βιβλίο σας;
Ποιο «αίσθημα» ή «σκέψη» θέλετε να του απομείνει;
Θα με χαροποιούσε πολύ ο αναγνώστης να αισθανθεί πως «διάβασε» κάτι
από τον ίδιον σε κάποια ιστορία ή και περισσότερες. Αυτό θα σήμαινε πως
η ανάγνωση ήταν περισσότερο βιωματική και ο ήρωας ξέφυγε από τα
σύνορα της σελίδας. Ακόμα και αν δυσαρεστηθεί με κάποιον και αυτό
κέρδος είναι: σημαίνει πως κάτι αισθάνθηκε για τον ίδιο πως δεν του
ταιριάζει στον ήρωα. Θα ήθελα να πιστεύω πως είναι ένα στοχαστικό
βιβλίο και ο όποιος στοχασμός προκύψει από το κλείσιμό του, η όποια
ενδοσκόπηση, αποτελεί επιβεβαίωση πως εκπλήρωσε τον σκοπό του.
Παράλληλα, ελπίζω ο αναγνώστης να πλουτίσει κι αισθητικά, να γεμίσει
μυρωδιές, υφές, ήχους και εικόνες και να ταξιδέψει νοητά στα μέρη που
απαντάται η «μοναστικότητα» του ανθρώπου. Και, κάπου εκεί, να βρει και
τη δική του και να συνομιλήσει.
Πώς αξιολογείτε την ελληνική λογοτεχνία της συλλογής διηγημάτων
σήμερα, υπάρχει «χώρος» για τη διήγηση με έντονα
υπαρξιακά/απομονωμένα θέματα;
Όπως είχε πει κι ο κος. Παπανικολάου, ο εκδότης, σε μια συνάντησή μας,
υπάρχει η εξής παραδοξολογία: αυξάνονται οι εκδοτικοί οίκοι και οι
συγγραφείς και μειώνονται οι αναγνώστες. Αυτό δείχνει κάτι, ειδικά για
τους συγγραφείς. Και αυτό είναι πως όσο απομονωνόμαστε κοινωνικά,
τόσο επιχειρούμε μία ένδο-στροφή. Προσωπικά, αυτό είναι κάτι που το
ασπάζομαι γιατί η χειμαρρώδης παραγωγή προέκυψε και σε εμένα ως
ανάγκη στη φάση ζωής που βρίσκομαι. Οπότε ναι, υπάρχει μπόλικος
χώρος για τη διήγηση αυτών των θεμάτων. Ωστόσο, ο τρόπος προώθησης
ενός βιβλίου, η ενημέρωση σχετικά με την ύπαρξή του, η διάθεση αυτού
κλπ έχουν αλλάξει. Λίγο-πολύ αν ένα βιβλίο υπάρχει αλλά δεν το ξέρει
κανείς, δεν υπάρχει. Αν, επίσης, υπάρχει αλλά δεν το βρίσκει, πάλι δεν
υπάρχει. Και υπάρχουν άπειρα βιβλία και ακόμα πιο άπειροι συγγραφείς.
Οπότε, το ζήτημα είναι το ευπώλητο του πράγματος. Το παράδοξο, λοιπόν,
εδώ είναι ότι ενώ τα υπαρξιακά θέματα μας αφορούν όλους, τα έργα τους
δεν απευθύνονται σε όλους, δεν είναι τόσο ευπώλητα ούτε εκδόσιμα
πολλές φορές. Περίεργο πολύ αν με ρωτάτε. Προσωπικά τα λατρεύω και
όσο χρόνο διαθέτω σε λογοτεχνία προτιμώ αυτού του είδους τα
αναγνώσματα. Και τα διηγήματα σαν φόρμα τα βρίσκω εξαιρετικά και
πολυεπίπεδα. Δύσκολο κι απαιτητικό είδος που αν γίνει καλά, αποκτά το
νόημα μεγάλο βάρος. Οπότε, φαντάζεστε την έκπληξη που δέχθηκα όταν
έμαθα, μετά τη συγγραφή της συλλογής, πως ο κόσμος προτιμά δεν
προτιμά τα διηγήματα. Περίμενα, βάσει των δικών μου κριτηρίων κι
επιλογών, πως οι γρήγοροι ρυθμοί και η έλλειψη χρόνου θα αποθάρρυναν
τον αναγνώστη από την επένδυση σε ένα εκτενές κείμενο. Αλλά από την
άλλη, εκεί παίζει ρόλο και η πλοκή που αυτό είναι άλλο ζήτημα.
Τι επόμενα σχέδια έχετε ως συγγραφέας, θα συνεχίσετε στον ίδιο
τόνο ή ετοιμάζετε κάτι εντελώς διαφορετικό;
Αισθάνομαι πως οι θεματικές, με τις οποίες καταπιάστηκα, δεν έχουν
εξαντληθεί πλήρως. Σίγουρα, λοιπόν, σε επόμενα έργα οι αναγνώστες θα
βρουν απομεινάρια αυτών. Το υπαρξιακό, στοχαστικό-φιλοσοφικό
στοιχείο δε θα εκλείψει. Ωστόσο, νομίζω πως το ρεαλιστικό κομμάτι
κάπως θα υποχωρήσει κατά τόπους και τα υπαρκτά ζητήματα, τα
καθημερινά και απτά, θα παρουσιαστούν σε ένα πλαίσιο περισσότερο
αλληγορικό, συμβολικό έως και σκοτεινό ίσως. Κάπως έτσι είναι η ανάγκη
μου τώρα και, αν θέλω να δημιουργήσω κάτι αληθινό, πρέπει να τη
σεβαστώ.
Τελειώνοντας με τις ερωτήσεις θα ήθελα να ευχαριστήσω για ακόμη μια
φορά και θα ήθελα να μας
πείτε που και πως μπορούμε να βρούμε εσάς και το βιβλίο σας
Σας ευχαριστώ πολύ εγώ για την όμορφη συζήτηση και τις τόσο
ενδιαφέρουσες κι εύστοχες ερωτήσεις. Με έβαλαν πραγματικά σε σκέψεις
και στη διαδικασία να αναστοχαστώ και ο ίδιος πάνω στο έργο. Το βιβλίο
είναι διαθέσιμο στο φυσικό και ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο των Εκδόσεων
«Κομνηνός» (2130434485/Komninos.shop), σε όλα τα κεντρικά φυσικά και
ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία: Ιανός(Αθήνα/Θεσσαλονίκη),
Πρωτοπορία(Αθήνα/Θεσσαλονίκη/Πάτρα), Πατάκη, Πολιτεία και σε κάθε
συνοικιακό βιβλιοπωλείο, κατόπιν παραγγελίας.
Αναφορικά με εμένα, θα χαρώ πάρα –μα πάρα- πολύ να λάβω μήνυμα
από κάποιον αναγνώστη και να μοιραστεί μαζί μου την όποια σκέψη του,
άποψη, συναίσθημα σχετικά με το έργο. Όπως, επίσης, και να παρευρεθεί
στις επερχόμενες παρουσιάσεις του, όπου θα έχουμε την ευκαιρία και για
δια ζώσης αλληλεπίδραση.
By (author)ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΕΡΕΝΤΙΤΗΣ
Αθήνα 2024: Εκδόσεις Κομνηνός
Αύγουστος. Για τους περισσότερους, διακοπές και ανεμελιά. Για άλλους, χρόνος
ενδοσκόπησης κι ανασυγκρότησης. Σε αυτό το μεταίχμιο, ακροβατούν οι δεκαοχτώ
ιστορίες της συλλογής. Ιστορίες παιδιών, εφήβων και ανδρών, αντιμέτωποι όλοι με
ζητήματα μετάβασης, απώλειας, διαχείρισης και ταυτότητας. Ξεχωριστά η καθεμία
διαρρέει τους νόμους της μαρξιστικής διαλεκτικής, φωτίζοντας τις αντιφάσεις της
ανθρώπινης ύπαρξης σε κάθε της περίοδο. Όλες μαζί ωστόσο, μέσα από έναν
στοχαστικό και άμεσα βιωματικό λόγο, διαμορφώνουν ένα ενιαίο σύνολο. Μία
οντότητα που κινείται σε ένα διαρκές όριο: ανάμεσα στο παιδικό και το ώριμο, στο
προσωπικό και το συλλογικό, στο παλιό και το καινούργιο. Ένα ψηφιδωτό εαυτών
που γίνονται άνθρωποι, όχι μόνο μέσα από τη μοναξιά τους, αλλά και μέσα από την
αναμέτρηση με τους άλλους, με τον χρόνο, με τη γενιά τους και τις προηγούμενες.
Μια συλλογή διηγημάτων, μία πραγματεία ή ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα που
αγγίζει τις φάσεις της ζωής και της ψυχής μέσα από ιστορίες που διασταυρώνονται
αθέατα τον Αύγουστο.
#ΑυγουστιἀτικηΛέσχηΜοναστών #ΝικόλαοςΜερεντίτης #ΕκδόσειςΚομνηνός #ΝέαΕλληνικήΛογοτεχνία #ΣυλλογήΔιηγημάτων #Μονή & Λογοτεχνία #Κουλτούρα & Καλοκαίρι #BookstagramGreece #GreekAuthors #ReadingMomentsGR
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλιά σας!