Καλημέρα σας, σήμερα στο BEAUTY DAYS WITH A BOOK
φιλοξενούμε τη συγγραφέα κ. ΜΑΡΙΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΡΑΜΜΟΥ με το
βιβλίο της ''ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΡΟΥΖΒΕΛΤ'' από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΘΕΡΜΑΙΚΟΣ
1) Κα ΡΑΜΜΟΥ, συστήστε μας με λίγα λόγια το βιβλίο σας. Πότε
ξεκινήσατε να το γράφετε και πόσο καιρό σας πήρε για να το
τελειώσετε;
Ξεκίνησα να γράφω το «Άλογο του Ρούζβελτ», που αποτελείται από δύο
νουβέλες, 40 σελίδων περίπου η καθεμιά, στις αρχές του ’22 και
διήρκησε η συγγραφή του περίπου 4μιση μήνες. Πάντοτε κατανέμω έτσι
τον χρόνο μου, ώστε να αφιερώνω τουλάχιστον έναν με ενάμιση μήνα σε
διορθώσεις, τυχόν αλλαγές στη δομή και επιμελή επανέλεγχο. Στην
αρχική του μορφή το βιβλίο περιείχε τέσσερις νουβέλες με τίτλους (κατά
σειρά) «Το άλογο του Ρούζβελτ», «Αντίστιξη», «Το προικοσύμφωνο που
πάγωσε στη λίμνη», «Φρειδερίκος Ζάλωπ». Το τελευταίο απομονώθηκε
λόγω του διαφορετικού ύφους και πρόκειται να δημοσιευτεί προσεχώς
στο λογοτεχνικό έντυπο του Φιλολογικού Ομίλου. Η «Αντίστιξη»
κυκλοφόρησε λόγω της ξεχωριστής της φόρμας ως αυτοτελής έκδοση
(Παρέμβαση, Μάϊος 2023), συμπίπτοντας χρονικά με την έκδοση του
«Αλόγου του Ρούζβελτ» από τις εκδόσεις Θερμαϊκός. Βασικά σημεία που
θέτει το βιβλίο μου στο προσκήνιο είναι τα τραύματα και τα απωθημένα,
που κουβαλούν οι άνθρωποι μέσω της επώδυνης μνήμης για λανθασμένες
επιλογές, καθώς και τα διαχρονικά φαινόμενα ή σημεία των καιρών,
όπως είναι η μοναξιά, η δυσπραγία στις ανθρώπινες και οικογενειακές
σχέσεις, οι προκαταλήψεις και ο στιγματισμός, που εξουθενώνουν τον
άνθρωπο. Έμφαση δίνεται μέσω της εξέλιξης της εκάστοτε πλοκής στο
ψυχικό κόστος και τον αντίκτυπο στο άμεσο περιβάλλον συμπεριφορών
ή χαρακτηριστικών που αναχαιτίζουν την εσωτερική και κοινωνική
πρόοδο: υπεροψία, αχαριστία, σκληρότητα, ηθική αλλοτρίωση.
2) Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για τις ιστορίες του βιβλίου σας?
Πηγή έμπνευσης για την πρώτη ιστορία με τον ομώνυμο τίτλο ήταν η
ξενάγηση στο καινούριο σπίτι μιας στενής μου φίλης και συγκεκριμένα η
επίδειξη της καλοδιατηρημένης, παλιάς του σκάφης: είχα χρόνια να δω
κάτι παρόμοιο και όταν έσκυψα στο άνοιγμά της, φαντάστηκα ότι
ακροάζομαι μια φωνή φάσματος, καθώς έγραφα εκείνη την περίοδο ήδη
τις σχετικές νουβέλες, με κοινό θεματικό πυρήνα την ‘ανάσταση’ ενός
νεκρού και τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στις εξελίξεις των ζωντανών.
Η σημασία του πλυσταριού είναι καταλυτική για την ιστορία, καθώς
αποτελεί τον τόπο διαβίωσης της παγιδευμένης ψυχής του αλόγου, που
αποτελούσε εν ζωή τον μοναδικό φίλο του Αλαφούζου. Η εμφάνισή του
λαμβάνει χώρα στο ξεκίνημα του βιβλίου, απ’ όπου ξεπηδούν οι
συναισθηματικά φορτισμένοι στίχοι του ίππου ονόματι Φαίδωνα
Ζέμπελυ, ο οποίος συστήνεται στον νέο ένοικο της έπαυλης, τον
διπλωμάτη Ευγένιο Μπέκαρ, ξεδιπλώνοντας τον μίτο της ιστορίας με τις
διαταραγμένες σχέσεις, τις ίντριγκες και τον προβληματικό βίο μιας
ισχυρής οικογένειας καπνοβιομηχάνων: ‘Μνήμες που έρρευσαν στα
ποτάμια του μυαλού μου και κύλησαν ανήμπορες. Προνευστάζουν και
πνίγηκαν στα βρομόνερα του πλυσταριού … άσε με να σε κατευνάσω με το
άσμα μου. Προεξάρχων εγώ στον Ιερό Χορό των αλόγων που τόσο
λάτρευες … Το στυγνό σου βλέμμα τοξεύει και σκεβρώνει την στενή ειρκτή
μου. Από μακριά ορφανό κουκί, χωρίς σκελετό ή πόδια σε ατενίζω,
αφήνοντας πίσω μου αχνές πατημασιές του αδικημένου’. Στο
«Προικοσύμφωνο που πάγωσε στη λίμνη» επηρεάστηκα από μια
υπαρκτή πόλη που αγαπώ, τη γενέτειρα της μητέρας μου Καστοριά, ενώ
συμμετέχουν ως αφηγητές ή στο παρασκήνιο πρόσωπα αληθινά, η γιαγιά
μου η Ευδοκία και η νονά μου Δέσποινα. Αφορμή για τη σύλληψη της
ιστορίας στάθηκαν μια σειρά από ασπρόμαυρες φωτογραφίες, που είχα
δει σε μια εκδρομή στο Λαογραφικό Μουσείο Καστοριάς. Αφορούσαν
αυθεντικές εικόνες από διαθήκες και οικογένειες που υπέγραφαν
προικοσύμφωνα. Ωστόσο, όπως ισχύει και με τον Ρούζβελτ, η ιστορία
βασίζεται αμιγώς στη μυθοπλασία.
3) Τι ιδιαίτερο θα διαβάσουμε σ’ αυτό το βιβλίο? Αν ήσασταν ένας
απλός αναγνώστης του, ποια θα θεωρούσατε ότι είναι τα δυνατά του
στοιχεία?
Οι πρωταγωνιστές και των δύο ιστοριών παρουσιάζονται ως
‘φαντάσματα’ εγκλωβισμένα σε ένα τμήμα σπιτιού, απ’ όπου
αλληλοεπιδρούν με τους υπόλοιπους χαρακτήρες. Ως ένα από τα
‘δυνατά’ σημεία του βιβλίου μου αξιολογώ την ιδέα πως οι νεκροί
αποκτούν ‘βήμα’ για να μιλήσουν άφοβα, έστω και αργοπορημένα, για
τους προβληματισμούς τους, να λύσουν τις εκκρεμότητες που άφησαν ως
ζωντανοί ή να επαναπροσδιορίσουν τις επιλογές τους. Ουσιαστικά μέσω
της ευκαιρίας ολοκλήρωσης του κύκλου της ζωής τους, που τους
παρέχεται απλόχερα και σουρεαλιστικά ποιητική αδεία, θέτουν τα
θεμέλια για μια γενναιόδωρη συγχώρεση και την εγκαθίδρυση των
ιδανικών του αλληλοσεβασμού και της αρμονίας στις ανθρώπινες
σχέσεις. Γενικά οι αλληγορίες αποτελούν βασικό δομικό συστατικό των
βιβλίων μου και με βοηθούν να συνθέσω ένα ιδιάζον ποιητικό σύμπαν,
αποδίδοντας το αισθητήριο, τις αντιλήψεις μου γύρω από τις
διαπροσωπικές σχέσεις και τους σκοπέλους που αντιμετωπίζει ο
άνθρωπος. Στην πρώτη ομώνυμη νουβέλα πιστεύω πως είναι ευρηματική
η προσωποποίηση του αλόγου, που αποκτά λυρική φωνή σαν τους
Ομηρικούς ίππους-συντρόφους των ηρώων πολέμου, και η σταδιακή του
μεταμόρφωση σε αποκούμπι του πρωταγωνιστή Φρύνιχου, στον πιο
έμπιστο σύμβουλο και συνοδοιπόρο του, ο οποίος του προσφέρει όσα
αδυνατεί η σύζυγος και τ’ αδέλφια του, ψυχική δηλαδή ανάταση και έναν
εχέμυθο ακροατή των προβλημάτων του. Η μεταφορά ότι τον κραταιό
πρωταγωνιστή Φρύνιχο Αλαφούζο τον διέπει μια ανυπέρβλητη αδυναμία
στη σύναψη φιλιών, ώστε να εξωθείται στην προσέγγιση όχι ενός
ανθρώπου, αλλά ενός ζώου του στάβλου, ελπίζω να ηχεί πέρα από
παράδοξη ή ‘τερατώδης’ -με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου-,
συγκινητική: υπογραμμίζει με τα πιο μελανά χρώματα τη μοναξιά, την
έλλειψη εμπιστοσύνης, αλλά και την ανωνυμία του σύγχρονου
ανθρώπου, ο οποίος είτε κρύβει τελείως, είτε αποκαλύπτει τα
προβλήματά του στα πιο απρόσμενα ώτα. Η εξέλιξη μάλιστα ότι το
άλογο αποκτά κοινό με τον αφέντη του προσωνύμιο, αυτό του
‘Ρούζβελτ’, με συνέπεια να ερμηνεύει πιθανότατα ο αναγνώστης πως ο
Φαίδων αποτελεί εν τέλει αποκύημα της φαντασίας ή προέκταση του
Φρύνιχου, μεταδίδει τη θλιβερή εικόνα και ιδέα πως κάποιος καταλήγει
να μιλάει μόνος του: παροτρύνεται έτσι το κοινό να ενωτιστεί τις
δυσχέρειες και τα πάθη των συνανθρώπων μας. Όσον αφορά τη δεύτερη
ιστορία με το προικοσύμφωνο, πιστεύω πως η σύλληψη του
αποκλεισμένου αυτόχειρα στην καταπακτή του αρχοντικού, ο οποίος δεν
κατάφερε να αρραβωνιαστεί λόγω ‘κατωτερότητας’ την αγαπημένη του
και αυτοκτονώντας στο άνθος της ηλικίας του, απέμεινε να τραγουδά τον
μόχθο του υπόγεια, κρατώντας τις βέρες, σαν «άλλος Σίσυφος κάθε
νύχτα σκαρφαλώνει με το άχθος των μεταλλικών δεσμών στην πλάτη του
προς τον πάνω όροφο, για να βγει απ’ την αρχοντική φυλακή,
καταλήγοντας να κατρακυλάει σκοντάφτοντας στις ραφές του σάβανου
προς τα πίσω, βουλιάζοντας δέκα μέτρα καταγής, στο παγερό υπόγειο»,
στηλιτεύει με ανατριχιαστικό και ευφάνταστο συνάμα τρόπο την
κοινωνική αδικία. Παράλληλα, η παρουσίαση μιας σειράς τραγωδιών,
που ενώνουν σαν ομόκεντροι κύκλοι τις ζωές των πρότερα εχθρών και
μετέπειτα μονιασμένων φίλων πατεράδων, του μεγαλοαστού γουνέμπορα
και του ‘ξεπεσμένου’ ιχθυέμπορα, οι οποίοι έχασαν αμφότεροι από ένα
παιδί, δεν αποσκοπεί σε επιφόρτιση με μελοδραματικές διαστάσεις.
Αντίθετα, ζωγραφίζει με έντονο τρόπο την καταστροφική ισχύ των
οικογενειακών παρεμβάσεων, ενόσω αναδεικνύει τα διδάγματα πως οι
άνθρωποι εξισώνονται μπροστά στον πόνο και ότι η απώλεια και οι
αναπάντεχες εξελίξεις συνιστούν σε έναν βαθμό θεμέλιο λίθο της ζωής.
Παράλληλα, πλεονέκτημα του βιβλίου μου, σε επίπεδο ύφους αυτήν τη
φορά, θεωρώ τη σύμμιξη πεζού και ποιητικού λόγου, δηλαδή την
ενσωμάτωση λυρικών στίχων στο πλαίσιο της αφήγησης, μια τεχνική που
προσπαθώ να τελειοποιώ σε κάθε καινούριο μου έργο, είτε πρόκειται για
αυτοτελές διήγημα, που προορίζεται για λογοτεχνικά περιοδικά, είτε για
έκδοση πεζογραφήματος. Μάλιστα για πρώτη φορά παραθέτω
αυτούσιους στίχους διακεκριμένων Ελλήνων ποιητών, όπως είναι ο
Κάλβος, που επιτείνουν την αγωνία σε καθοριστικά σημεία της πλοκής.
4) Πως αποφασίσατε τον τίτλο του βιβλίου, υπήρξε κάποιος άλλος
που απορρίφθηκε?
Η αλήθεια είναι πως στον τίτλο ενός βιβλίου μου επενδύω αρκετό χρόνο.
Αποφεύγω μέχρι τώρα τους μονολεκτικούς τίτλους. Απαραίτητη
προϋπόθεση είναι να αντανακλάται ένα μεστό διανόημα ή το φως να
πέφτει στον κεντρικό πρωταγωνιστή. Επιθυμία μου είναι όσο αποδίδεται
η κεντρική ιδέα, να ξαφνιάζεται την ίδια στιγμή ο αναγνώστης από ένα
ασυνήθιστο όνομα και να του κεντρίζει την προσοχή το μυστηριακό
στοιχείο. Ο αληθινός Φραγκλίνος Ρούζβελτ ήταν μια ιστορική
φυσιογνωμία έντονη, επιβλητική, οπότε ο πρωταγωνιστής της πρώτης
ιστορίας αυτόματα αποκτά τα ίδια ηγετικά χαρακτηριστικά. Παράλληλα,
ως ξενικό επίθετο προϊδεάζει τον αναγνώστη πως και στις δύο ιστορίες
έχουμε να κάνουμε με αλλόκοτους χαρακτήρες, συγκεκριμένα με
φαντάσματα, που ζωντανεύουν, για να διορθώσουν τα κακώς κείμενα της
δικής τους ζωής και των συνανθρώπων τους. Στο πρώτο μου
πεζογράφημα, που εκδόθηκε το 2022, για έναν νεκρό συγγραφέα που
συνεχίζει να ζει και να συνθέτει κείμενα ως πίνακας, αντίστοιχα
επιλέγεται ένα ξένο όνομα στον τίτλο: «Η προσωπογραφία του Κρεγκ»
(εκδ. Ενύπνιο). Στην περίπτωση του «Αλόγου του Ρούζβελτ» δεν
χρειάστηκε να προβώ σε ποικίλες εκδοχές τίτλων, όπως έχει συμβεί σε
προηγούμενα έργα μου, ήταν η πρώτη και τελευταία μου επιλογή.
Παρόμοια σημασία δίνω και στις εικόνες των εξωφύλλων μου, οι οποίες
πρέπει να ανταποκρίνονται στο μυστηριώδες περιβάλλον, που επιθυμώ
να εμφυσήσω. Στο εξώφυλλο του ‘Ρούζβελτ’ δεσπόζει μια σκοτεινή
ζωγραφιά με είδωλα υπερρεαλιστικής τεχνοτροπίας, που απεικονίζουν
ένα μαύρο άλογο με έναν επίσης μαύρο αναβάτη. Και οι δύο στερούνται
τέλεια σχηματισμένων άκρων ή σώματος, σκόπιμα, ώστε να αποδοθεί
μέσω της κολοβότητας το άλογο στοιχείο της σχέσης ανάμεσα στο άλογο
και τον αφέντη του.
5)Πιστεύετε ότι το ελληνικό αναγνωστικό κοινό αυξάνεται χρόνο με
το χρόνο? Ποιο νομίζετε ότι θα είναι το μέλλον του ελληνικού βιβλίου
τα επόμενα χρόνια;
Η αλήθεια είναι πως ελπίζω να αυξηθεί ακόμη περισσότερο το
αναγνωστικό κοινό, δεδομένου ότι υπάρχει πλουραλισμός ιδεών και
έργων και κυρίως εκδοτικών οίκων. Σίγουρα διαβάζουμε λιγότερο από
άλλες χώρες, στις οποίες η ανάγνωση βιβλίων είναι τρόπος ζωής, αλλά
και ο συγγραφέας απολαμβάνει προνομιακή θέση ως επαγγελματίας,
μέσω της ενίσχυσης από τα σχετικά συνδικάτα. Ελπίζω τα επόμενα
χρόνια με την αρωγή των ελληνικών εταιριών συγγραφέων, πολιτιστικών
Συλλόγων, Συμποσίων και ποικίλων προωθητικών άλλων δράσεων, το
ελληνικό βιβλίο να αποκτήσει τη θέση που του αξίζει, ανεβαίνοντας στο
βάθρο στην ψυχή των ανθρώπων. Και να αποκτήσει παράλληλα,
συγκριτικά με την παγκόσμια κοινότητα, μια ανταγωνιστική
βιωσιμότητα. Άλλωστε, η Ελλάδα με τη λαμπρή ιστορία, τον θησαυρό
των αρχαίων κειμένων και τους προγόνους της είναι κοιτίδα του Δυτικού
πολιτισμού.
6) Γιατί πιστεύετε πως πρέπει να διαβάζουμε βιβλία;
Η πολυφωνία στις μέρες μας ευνοεί τη διάδοση ετερόκλητων απόψεων
και την προλείανση του εδάφους για εξοικείωση με ένα εύρος
θεματολογιών, μοτίβων, δομικών και γλωσσικών σχημάτων, και την
κάλυψη μιας ευρείας παλέτας προτιμήσεων. Τα βιβλία όλων των
λογοτεχνικών ειδών (μυθιστορήματα ιστορικά κά, ποιητικές συλλογές,
νουβέλες, θεατρικά κά.). προσφέρουν τη δυνατότητα στον αναγνώστη να
‘εγείρει’ τις ανομολόγητες εσωτερικές αγωνίες του και να ζήσει μέσω
των ξένων ιστοριών την προσωπική του κάθαρση ανώδυνα, ενώ
υποδεικνύουν, χωρίς απαραίτητα να νουθετούν, τρόπους αντιμετώπισης
διαδεδομένων προβλημάτων. Το μόνο που έχει να κάνει ο αναγνώστης
είναι να προβάλλει νοερά και ανενδοίαστα την ταυτότητά του στους
χαρακτήρες. Το βασικότερο είναι πως μια οποιουδήποτε θέματος και
ύφους ιστορία αποτελεί πρόκληση και πρόσκληση για ένα προσωρινό
ταξίδι στη φαντασία, ένα ευχάριστο διάλειμμα από τη ρουτίνα, μια
καταβύθιση σε έναν κόσμο είτε σκοτεινό, είτε πιο φωτεινό, παράλογο ή
περισσότερο ρεαλιστικό, σε ιδέες σύνθετες ή πιο απλοϊκές, όπως και να
έχει, όμως, διεγερτικές και δελεαστικές.
7) Αν έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα στο έντυπο ή στο ηλεκτρονικό
βιβλίο, εσείς ποιο θα επιλέγατε;
Η αλήθεια είναι πως δεν διαβάζω καθόλου ηλεκτρονικά βιβλία. Το
έντυπο μου προσφέρει την ασύγκριτη δυνατότητα να έχω επαφή με το
πρωτογενές υλικό της γραφής. Η αίσθηση της αφής του εξωφύλλου και
των σελίδων είναι πολύ σημαντική όταν βουτάς ψυχή τε και σώματι στην
πλοκή ενός βιβλίου. Άλλωστε, η υπερέκθεση του σύγχρονου ανθρώπου
στις οθόνες είναι ένας αρκετά επιζήμιος παράγοντας, που δεν χρειάζεται
να επεκταθεί και στον προσωπικό του χρόνο της ανάγνωσης, καθώς η
ηλεκτρονική φυλλομέτρηση, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να καταστεί
μηχανική και γρήγορη, σαν την επιλεκτική ανάγνωση χωρίων μιας
ηλεκτρονικής εφημερίδας.
8)Πείτε μας τι διαβάζετε αυτό τον καιρό και αν υπάρχουν αγαπημένα
βιβλία στη βιβλιοθήκη σας, που δε θα τα δανείζατε σε κανέναν και
γιατί;
Πολύ συχνά παραχωρώ βιβλία ενηλίκων ή παιδικά σε βιβλιοθήκες που
έχουν ανάγκη, είναι κάτι που απολαμβάνω και θα συνεχίσω να κάνω.
Μια ιδιαίτερη συλλογή στη βιβλιοθήκη μου, ωστόσο, που δεν θα
μπορούσα για συναισθηματικούς λόγους να αποχωριστώ ή να δανείσω
είναι παλιές και ευαίσθητες εκδόσεις με μαλακό εξώφυλλο,
γραμματολογίες, αρχαίες ελληνικές μελέτες και ρωμαϊκά έργα
(επιγράμματα, κωμωδίες), που μου «κληροδότησε» ο καθηγητής και
επόπτης του διδακτορικού μου λίγους μήνες πριν πεθάνει.
9) Θα ήθελα να μας πείτε μερικά πράγματα για εσάς, για να σας
γνωρίσουμε καλύτερα. Μιλήστε μας για τα μελλοντικά σας σχέδια, τι
καινούργιο ετοιμάζετε;
Τα ενδιαφέροντά μου κινούνται γύρω τόσο από την έρευνα, όσο και τη
συγγραφή ποίησης και πεζού λόγου. Οι σπουδές μου στην Κλασική
Φιλολογία Α.Π.Θ. είναι σε μεταδιδακτορικό επίπεδο και σχετίζονται από
τη διατριβή μου που εκδόθηκε (Σατιρικά Επιγράμματα Εναντίον Γιατρών
στη Λατινική Γραμματεία, Κοινωνικο-Μοτιβιστική Έρευνα, University
Studio Press, 2022) έως και σήμερα με αρχαία ελληνικά και λατινικά
κείμενα γύρω από ιατρικά δεδομένα και την αντίστοιχη εξειδικευμένη
επαγγελματική ορολογία. Στο πεδίο της συγγραφής το «Άλογο του
Ρούζβελτ» είναι το τέταρτο βιβλίο μου. Έχω εκδώσει μια ποιητική
συλλογή με τίτλο «Η Χίμαιρα δεν είναι μακριά» (εκδ. Διάττων) πριν από
11 χρόνια, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια αφοσιώθηκα στη γραφή και
συγκεκριμένα στη σύνθεση πρόζας με σύντομη φόρμα («Η
προσωπογραφία του Κρεγκ»: μικροδιηγήματα), «Αντίστιξη» (‘θεατρική’
νουβέλα). Αυτήν τη στιγμή ξαναέπιασα το αστυνομικό μυθιστόρημα που
ξεκίνησα να γράφω πριν από δύο χρόνια. Πρόκειται για την πρώτη μου
απόπειρα σε μια εκτενέστερη του διηγήματος και περισσότερο
απαιτητική φόρμα!
Τελειώνοντας με τις ερωτήσεις θα ήθελα να ευχαριστήσω για ακόμη
μια φορά και θα ήθελα να μας πείτε που και πως μπορούμε να βρούμε
εσάς και το βιβλίο σας.
Σας ευχαριστώ με τη σειρά μου πάρα πολύ για τη φιλοξενία. Το βιβλίο
μου με τίτλο «Το άλογο του Ρούζβελτ» είναι διαθέσιμο στα
βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας Ιανός, Πρωτοπορία,
Πολιτεία κά. Μπορεί ο κόσμος να το προμηθευτεί και από τα αντίστοιχα
ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία ή άλλα eshops.
ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥΡΟΥΖΒΕΛΤ
ΡΑΜΜΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΔΕΣΠΟΙΝΑ
Εκδότης ΘΕΡΜΑΪΚΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλιά σας!